Geprangd tussen Nicaragua en Panama, is Costa Rica een relatief rustig Centraal-Amerikaans landje. Met meer dan 100 jaar democratisch beleid onder de riem heeft het zich kunnen toeleggen op de welvaart en het welzijn van de Costa Ricanen. Sinds eind jaren ’90 heeft het land zelfs resoluut gekozen voor ‘green growth’, waardoor de boomkap een halt is toegeroepen en de hernieuwbare energie enorm is toegenomen.

Die inspanningen op vlak van milieu en ecologie levert Costa Rica nu al enkele jaren de loftrompet op van experts wereldwijd, voor onder andere de 99% fossiel-vrije elektriciteit die het opwekt. Ook het uitgebouwde ecotoerisme kan op heel wat bijval rekenen. Maar is alles wel zo groen als het wordt voorgesteld?

Het groene sprookje van Costa Rica

Een korte geschiedenisles leert ons dat Costa Rica, net zoals zoveel landen in Zuid- en Centraal-Amerika, in de jaren ’60 geen problemen had om grote oppervlakten regenwoud te kappen om zo de oprukkende landbouw en de groeiende economie te ondersteunen.

In de jaren ’70 echter werd die trend al omgebogen door een verbod op de export van meer dan 60 boomsoorten. En in 1993 voerde president Rafael Calderón Fournier een “groene” commissie in om de ecologische problemen van Costa Rica te bestuderen en remedies voor te stellen. Eén daarvan was een volledig verbod op ontbossing van volwassen wouden in 1996. Daarmee was de basis gelegd voor het groene sprookje van Costa Rica.

De jaren nadien wist Costa Rica zich in de kijker te plaatsen door zo’n 27% van het land te beschermen. Twaalf procent is vervat in de 26 Nationale Parken die Costa Rica rijk is. En als je weet dat zo’n 5% van alle plant- en diersoorten ter wereld in dit landje te vinden is, is dat een ware schat aan biodiversiteit!

Gelijk wist het land die groene schat als troefkaart uit te spelen voor het ecotoerisme, dat nu als de #1 economische activiteit van Costa Rica wordt beschouwd. Je kan als backpacker luieren aan de Caraïbische stranden aan de oostkust of doorreizen naar de ruwe, rotsachtige kustlijn aan de westkust met alle soorten ecosystemen er tussenin. Van regenwouden en vulkanen tot savannes en koraalriffen.

En als op kers op de taart heeft het land enorm geïnvesteerd in hernieuwbare energiebronnen. Hydro-elektrische en geothermische installaties wisten zelfs de eerste 75 dagen van 2015 gans Costa Rica van energie te voorzien. Tegen 2021 wil de regering het land zelfs 100% fossiel-vrij verklaren.

Een blik achter het groene gordijn

Het is niet makkelijk om als casual lezer op het internet elk artikel of nieuwtje dat je tegenkomt helemaal te gaan uitpluizen. En met een pro-actieve Costa Ricaanse toeristische dienst kom je sneller uit bij de goed-nieuws-show die het verspreidt, dan bij de iets kritischere stukken. Daarom nam ik eens een blik voor jullie achter het groene gordijn.

Het natuurbeleid van Costa Rica is quasi ongeëvenaard, maar ook redelijk inconsequent. Terwijl de beschermde 27% van het land relatief met rust wordt gelaten, is de andere 73% ‘open for business’. Ontbossing gaat daar onverhinderd verder, legaal of illegaal, zonder dat de regering hard optreedt.

Ook het ecotoerisme heeft een wrange nasmaak. Al die toeristen komen per vliegtuig en die emissies worden niet meegerekend in de neutraliteitsberekeningen. Plus, die toestroom weegt hard op de publieke infrastructuur die te weinig vernieuwd wordt. Bijvoorbeeld het openbaar vervoer is er zo slecht, dat privé firma’s die niche hebben overgenomen en een wildgroei in uitstoot creëren. Een ander voorbeeld is de waterverwerking die te wensen overlaat en een serieuze bron van vervuiling dreigt te worden.

Tenslotte blijkt ook de hernieuwbare energie enkele nadelen te kennen. Ondanks dat Costa Rica over enorme waterdammen en geothermische installaties beschikt, genereert het “maar” 17% van zijn totale energie via deze weg. De andere 83% komt nog steeds via kolen en olie. En in de waterdammen blijkt de rottende tropische vegetatie zelfs voor meer emissies te zorgen dan een elektriciteitscentrale op fossiele brandstoffen. Ook deze emissies worden niet opgenomen in de berekening.

Deze zaken worden zeker niet verholpen door de nieuwe regering, die pas de jacht op haaien terug openstelde, de opkomende economie van zonnepanelen heeft gefnuikt en overweegt emissierechten te verkopen aan industrielanden.

Krijgt het groene sprookje ook een happy end?

We kunnen de inspanningen van Costa Rica niet onder stoelen of banken steken. Heel wat Westerse landen kunnen hier een serieus puntje aan zuigen. Maar als je eerste van de klas wil zijn, moet je ook op de details letten. En die zijn niet altijd even fraai bij Costa Rica. Ik vind het onze taak om kritiek te geven, opdat ook die laatste puntjes in orde komen en dat de wereld een écht voorbeeld heeft om naar op te kijken en te volgen.

Costa Rica kent nog heel wat uitdagingen en de nieuwe regering blijkt niet zo groen-gezind als haar voorganger, maar met een internationale spotlight op dat relatief rustig Centraal-Amerikaans landje hoop ik dat we onze eerste, échte groene haven op deze planeet kennen. Nu nog een proper vervoersmiddel vinden om op een ecologische manier daar te geraken!

Bronnen:

• http://www.independent.co.uk/news/world/americas/costa-ricas-fossil-fuel-free-electricity-use-wins-praise-from-leading-experts-a6873556.html
• http://www.bbc.co.uk/programmes/articles/2WjxnLkpwDY9dkLLYPf7X6q/costa-rica-a-21st-century-environmental-leader
• http://www.ticotimes.net/2015/12/30/costa-ricas-top-5-environmental-stories-2015
• http://www.greengrowthknowledge.org/blog/bridging-costa-rica%E2%80%99s-green-growth-gap
• http://www.azocleantech.com/article.aspx?ArticleID=554
• http://news.nationalgeographic.com/news/2000/12/1214_costarica.html